Dyslexie en Hoogbegaafde Werknemers: Uitdagingen en Kansen
Werknemers die zowel dyslexie als hoogbegaafdheid hebben, brengen unieke kwaliteiten naar de werkvloer, maar ook specifieke uitdagingen. Dyslexie kan hen belemmeren in het lezen, schrijven en verwerken van tekst, terwijl hun hoogbegaafdheid hen vaak in staat stelt om snel te denken, problemen op creatieve manieren op te lossen en complexe taken te begrijpen.
Uitdagingen
- Moeite met tekstverwerking: Het lezen van documenten, rapporten of e-mails kan tijdrovend en frustrerend zijn.
- Vertraagde schriftelijke communicatie: Het correct formuleren van ideeën op papier of in digitale communicatie kan lastig zijn.
Kansen
- Creatief en strategisch denken: Hoogbegaafde dyslectici hebben vaak innovatieve oplossingen voor complexe problemen.
- Sterke mondelinge communicatie: Ze kunnen vaak goed uitleggen, presenteren en discussiëren, wat hen waardevolle teamleden maakt.
- Gebruik van technologie: Software voor tekst-naar-spraak of spellingshulp kan hun productiviteit en efficiëntie verbeteren.
Dubbel bijzonder: hoogbegaafd met…
Iemand wordt als twee keer speciaal (dubbel bijzonder) aanschouwd wanneer deze hoogbegaafd is in een of meerdere gebieden en ook een leer-, emotionele, fysieke, sensorische en/of ontwikkelingsstoornis heeft (Assouline, Foley Nicpon & Whiteman, 2010; Brody & Mills, 1997; Foley Nicpon, Allmon, Sieck & Stinson, 2011; Neihart, 2008; Reis, Baum & Burke, 2014).
Ondanks een grote variatie binnen deze populatie, hebben zij een belangrijk kenmerk gemeen: bij elk van hen is een discrepantie merkbaar tussen potentieel en prestatie (Foley Nicpon et al., 2011). Over het algemeen kunnen we deze kinderen en jongeren in drie categorieën onderbrengen (Brody & Mills, 1997; Neihart, 2008). Een eerste categorie zijn die kinderen/jongeren die niet erkend worden als hoogbegaafd, noch als hebbende een leer- of ontwikkelingsstoornis, omdat hun begaafdheid de stoornis maskeert en omgekeerd. In de Engelse literatuur wordt dit fenomeen The Masking effect genoemd. Dit effect zorgt er helaas voor dat er een heel wat van deze jongeren niet de hulp krijgen die ze nodig hebben en daardoor vaak onderpresteren. Een tweede categorie omvat kinderen/jongeren die gediagnostiseerd worden met een leer- of ontwikkelingsstoornis, maar waarbij de hoogbegaafdheid niet erkend wordt. Een derde categorie bestaat uit kinderen en jongeren die goed presteren tijdens de vroege schoolloopbaan, maar waarvan de prestaties snel dalen wanneer het curriculum moeilijker wordt en meer begint te eisen in die gebieden waar ze een uitval in vertonen. Deze derde categorie wordt vaak gediagnostiseerd als hoogbegaafd, maar hun leer- of ontwikkelingsstoornis wordt niet erkend. Deze kinderen en jongeren worden vaak afgeschreven als ongemotiveerd wanneer ze beginnen te onderpresteren.
Deze doelgroep is over het algemeen erg moeilijk te identificeren omdat er geen concrete definities zijn die omvatten hoe de twee labels (m.n. hoogbegaafdheid en de leer- of ontwikkelingsstoornis) zich manifesteren in een persoon (Foley Nicpon et al., 2011). Onderzoeksliteratuur toont namelijk aan dat deze kinderen en jongeren kenmerken gemeenschappelijk hebben met hoogbegaafden, kenmerken gemeenschappelijk hebben met personen met een leer- of ontwikkelingsstoornis en een aantal geheel eigen kenmerken. Laat het dus duidelijk wezen dat dit wel degelijk een aparte doelgroep is. Dit zorgt er ook meteen voor dat het niet altijd mogelijk is om deze groep te identificeren gebruikmakend van de bestaande instrumenten. Daarom raden onderzoekers aan om verschillende informatiebronnen naast elkaar te leggen. Assouline en Whiteman (2011) raden bijvoorbeeld aan om te kijken naar de discrepantie tussen cognitieve mogelijkheden (vaak gemeten door een intelligentietest) en de schoolse prestatie. Als deze niet in lijn liggen, is er reden om een leer- of ontwikkelingsstoornis te veronderstellen. McCoach, Kehle, Bray en Siegle (2001) raden aan om een longitudinale visie te hanteren. Wanneer je kijkt naar de schoolprestaties doorheen de tijd kun bij deze jongeren vaak een dalende lijn vaststellen. Dit kan dus een indicatie zijn van een leer- of ontwikkelingsstoornis.
Wat helpt op de werkvloer?
Organisaties kunnen medewerkers met dyslexie ondersteunen door flexibele werkmethoden aan te bieden:
- audioboeken
- spraakherkenning
- aanpassingen in het schrijfproces
- terwijl ze tegelijkertijd hun sterke punten zoals probleemoplossend vermogen benutten.
en denk maar aan het gebruik van AI, wat dit allemaal kan betekenen voor je workload 🙂
Bron: Desmet, O. (2018) Twee keer speciaal. Garant: Tijdschrift Zorgbreed
Guy Borrenbergs & Tania Gevaert
Guy Borrenbergs is een industrieel ingenieur (Thomas Moore) en een graduaat auto-mechanica (Karel de Grote Hogeschool) die ondertussen bijna 23 jaar professionele ervaring in de business kan optekenen. Hij stuurde vele jaren een team aan en coachte collega’s in een salescontext.
Naast deze professionele doeleinden is Guy al meer dan 35 jaar actief in verschillende muziekverenigingen op hoog niveau. Hier worden musiceren, maar ook sociale contacten en samenwerken hoog in het vaandel gedragen.
Guy is loopbaanbegeleider geworden vertrekkend van zijn eigen ervaringen, hij weet als geen ander hoe belangrijk het is om gezien te worden in je job. Waardering begint bij de persoon!
Tania Gevaert is psychotherapeut (L.Pt.) en ECHA Specialist in Gifted Education. Ze is sinds haar 21e ondernemer en ging ten tijde van de opvoeding een tijd in loondienst werken. Na het mislukken van een eerste studie duurde het tot haar 33e voor ze terug de stap naar een diploma zette. Inmiddels volgden heel wat studiejaren (de teller staat in 2023 op 15 jaar) en vele certificaten en diploma’s. Tania is directeur van Samen Slimmer Groeien, multidisciplinaire praktijk gespecialiseerd in hoogbegaafdheid. Daarnaast is Tania auteur, praktijk onderzoeker, internationaal spreker en vooral gedreven om (kennis) te delen.
